Tussen A en Y

Pierre Alechinsky is in Brussel. Donderdag had ik het geluk hem te zien en te horen. Zichtbaar was hij in zijn schilderijen van A - het prille begin - tot Y - net niet het einde van zijn carrière. Horen kon ik hem via de audiogids waarin hijzelf me door de tentoonstelling in Brussel begeleidde.

De Belgische kunstschilder werd eerder dit jaar tachtig en trakteert daarom zijn geboortestad Brussel op een overzichtstentoonstelling (Alechinsky van A tot Y) in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten. In een retrospectieve en labyrinthische expositie hangen Alechinsky’s werken van het eerste uur broederlijk naast zijn meest recente schilderijen. Noch de frisogende meesterwerken, noch de vitale stem in mijn oren doen vermoeden dat de Cobraschilder al tachtig lentes telt.

Zijn werken verrassen, zijn vaak gemaakt op oude landkaarten, facturen en bladeren uit boeken. De bladzijden van het plantenboek Flora Danica herwerkt Alechinsky tot vrolijke dametjes en heren. Ook uit strips puurt hij inspiratie: vele werken zijn omzoomd door een stripje schilderingen. Kanttekeningen, noemt de schilder ze zelf. Ze moeten de betekenis van het schilderij aanvullen. Net zoals de analyses in een krant de dagdagelijkse realiteit toelichten.

Als prille twintiger legde Alechinsky zich tijdens zijn opleiding toe op de drukkunst. De affiniteit met woorden is hij nooit helemaal kwijt geraakt. Zo vergelijkt hij de schilderkunst met het vakmanschap van een schrijver. ‘Woorden bestaan. Een schrijver wikt en schikt ze naar believen om een zin, en later een zinnig verhaal te maken. Schilders daarentegen beginnen helemaal vanaf nul. Er bestaan geen standaarden, geen eindige verzameling van sjablonen waaruit je moet putten. Elke lijn en penseelstreek is uniek.’

Ik kan Alechinsky’s gedachtengang wel smaken. De vergelijking doet beide vaklui eer aan. Schilders omdat ze de moed hebben om het niets waarin ze beginnen, om te buigen in een beeldend verhaal dat nooit helemaal volmaakt is. Schrijvers omdat ze de woorden die voor iedereen toegankelijk zijn en die elke kleine man gebruikt, weten te verheffen boven het banale en er onthutsend mooie verhalen mee kunnen vertellen.